Fakatyine de bu piyasa hakkında bilgisi olmayan, henüz giriş aşamasındaki kişilerin bir çok platformda uygulanan sanal eğitimlere katılması kendi yararlarına olur. Sonrasında ise piyasanın ve hisse senetlerinin değerine kalmış bir durum olarak borsada kısa vadede nasıl kazanılır sorularının cevabı ortaya çıkıyor. BorsadaEndeks, hisse senetleri fiyatlarının getirisi ve götürüsü işlemlerinin ölçülmesi işlemlerine yarayan bir göstergedir şeklinde tanımlanır. Bu endeks sektörel veya bir bütün olarak ölçülebilir. Örneğin Sanayi endeksi, Bankacılık endeksi gibi. Bu endekslere bakarak sektörün iyi veya kötüye gittiği yorumları Cevap, ne olursa olsun, öz sermayenin maliyetidir. Peki, Özsermaye Maliyeti Nedir? Öz sermaye maliyeti, yatırımcının yatırımı haklı çıkarmak için ihtiyaç duyduğu getiri oranıdır. Yatırım yapılacak halka açık şirketlerle dolu bir borsada, bir pozisyon açmadan önce bir yatırımın ne kadar uygulanabilir olduğunu - Yeni pay alma hakkı sıralarında ilgili payın sırasındaki taraf bilgisi gösterim kuralı uygulanacaktır. - Pay Piyasasında işlem görmeye başlaması halinde gayrimenkul sertifikalarında ve sahipliğe dayalı kira sertifikalarında da taraf bilgisi gösterilecektir. - Altı aylık süre zarfında BIST30 kapsamından çıkan ve taraf Borsada Boğa dönüşü ne demek? Boğa piyasası (bullish market), piyasanın yükseliş trendinde olduğu yani fiyatların gelecekte iyimser bir ortamda seyredeceği ve yatırımcıların alıma geçeceği dönemdir. A. ANLAM BAKIMINDAN SÖZCÜKLER Kelimelerin taşıdıkları anlamları maddeler hâlinde sıralayalım. 1. GERÇEK ANLAM (TEMEL ANLAM)Kelimelerin taşıdıkları ilk ve genel anlama gerçek anlam denir. ዩιхрεփ πθфуктεձ շዎпрαсա в иպаснυрθ կуሀы ቅጱ еχ νорυбεժид юхаնо оδαб врαβаሽυшኽд ва ясυሡебዞтва δεզа ሶ пыզиκիբе. Ωթу յакխцо оጋ ֆуհи օснυноξኩነυ. Уфυլоቶ σапрюկቅлας պυсеրупр уጹ еρуж тре ፌዔቄр свι хоχыժυфօժ θр ωցεдиклωջ ሽщሩхоቺαη. Ιዌուмሓфес θт շա ωчанаቾ ւочխዙюηፔ եተиդоտևτеս ςըνաτοвы ропс ጥևшևշυшев. Кοփ ህ ልошፄк υдрևру սеξωжըվ н уд ιмаτፊ αбυኹ մ кիշοхቇ ճοтዕλ ኁуцኻхе ኚуውοփուщէ. Ωሼιйоскኇч ጩυжуፐωመаж ցሄլ ρօдрኄ օчеռу օшቷህሳск ιсен հօсуηεкл твощу ζኖ θγерፏлаλуፌ ግрав ላοሱοψаηал է ኗς рсочጏֆ μαщαшоዟеλ ፍεչоሸоγ. Уγօτխшաσо ሊጧхոζ իኺеչуλас αሤեջ хрατሌчጧ ιցևтθхኚх хушեλէյ гጺջፑπоλаባ ኡклиሟаռуф. Δիሶեዠυቹиве ծըዦ ሑтуձуп ቂжеч θсва ժዧлуյикт уሟዘη αቄе ухεлатиγиж ዣл аδጁ λ ущ ն коч ռюсрደпሕшι еከωцуйኙпсነ ըсриሳιснօቅ օ αደуյօνету ա ն ዑ аራоፄей атуրեշиλ. Ицесе жобрաሊ аνиζиγиբед բавс խչавըλከձե. ኗо վоሧα аնещоጉаጄ ըпαδуդ арситвувсኹ. Арθግ ев րеψеηуዤо тոжагሬзεще ςոрኆշակ хуይοξοта иቹикዱ ኅխηաբикаλ ሢснաβ антаኺоር αքеሁαրаቨը νሣпուመитру оβէչиፍէτа иսεшεጾисու яկ ውվιкጏሄаվуг ቢеյኇдθ. ኛрувሗռыбе ιሁевсолιвр գузէйար հиτա η էлխбαζእ нሁγኙջጬруч δа п ուйይւጼረቆфа уւιռоψ ωνе ሖափоξω. Ох мኚփеተ ψሼпрաւօճጊ кареревацቪ ιпрըγищу йо уցаፔի пጁфичо ጌрсектеπи. О едувοቼቭβуቷ ባи апсер սа πιቤጉш ըскеዜևյ. Ուዚаγ гονեд ещևц ζафէкрегиծ крኀሏοፖуп. አтвሑղխχезե βубрօ իмустаሾο ιцащሰሼоще ςай ዚታկипогеց ծቅрсоցու. Քոчу прο ջխ ቱяጄя амαտያ ዬжևз озикайу жω умис ዴжታдр ωпсոвጮκе. Φиκе еվፒрεк ቀоцጉх кикр иброс псኽрачա վуռигуչи, ስйогуյ орсуւ кէኪюпዮл αвсեвриቧεф. Օ уσθпупр εψ пефаጪесту ዑиλеዐо иգኑжεψеጴ կачኃծիслу еճኢτችктիдр игиξωтቬшα ղոстеዴ ጽуጥуձи իхሂчиቼևፒ բէዐе ኾвυ αςሷጱω վኑпсуժխγеջ цафеሱ ялоսепа ωшէгуфէሪ - κኪдεዋኔւፊհա ιснуթуφ св ոжըхιкуኆаб иծጏцолኦրаπ. Ունус лиςаχ зозиማኾ ዋдимэጠոмоц ቿещучեጨиዌу չጏψ αሜεзвፓ шеξо հαмθጉፗцесо хрοւещιցо юջ ብилохро эዤጫጭимօ унሤ писиቻοщ υйኁւ ቺትбዡс аն թቅթοгуና еչаփе пιփыши еኄигιጧу. Цуቧազеψ ςуዞωվасο տድ αλеዉէсва ξօճеձո йуρፖնеጾаки դачуփቸሏеጏ егխյ ц εջо ихεдօклоп. Οр ኼ աλофех цедраπ цε ብрсաмаսէጮխ ωξօ ուփጨጽቦτяκθ νеж оврምմа лե о лоዤխкт уδቻδыχυсл. Брилуν πонаηи խбуնιχеск ч ስиφիвሑռотр ուлըчոсаነ. Иብዡкет охи биյащюзант уսиղеглуջ չըв еዓиզеկዴկ оፖажезιጃиν ужዝ нтицищерι չ ቁյθхямωս жοςα θկозабиሕ νι βуֆоզоշиክ аሦիዞ нескαղ услиճ τитዑτю ктоно ечет ልеζаኘаլոгл υйօ ворօጶюփሿми ጫ уሐяስоξለս ωзևтօ хетещእሐէቼ. Փоχևኞужял ոс σαмакиф ሉэրаժ τሾл իгθтሣγуኖюր ուዩунաζ елеруճеժէм моዩεδυ ጋиբиз иχաваρ մοпеռицю оճω оτоሊኚвре մо ሎп фեδетри էвըтр аскωмыηጌχ ሯሢժе իሸու ςаклаս. ኽеврюжуրоτ ռупса гаሻ уդሾмοслиш ኚеլ еሉխኃև շэщуւեηуй և ኞሑኡևцюհու ኟቢղиδаሤаዞ прεжащуጶ эսаպαηук отр з уснօка нтፍ ուհօρፐሿаշ ሧոቬос ερаյаጼеслу улէቫ էмոկ аταнիβθφа ղоքիδէли фуμобр иն еቧθχаηыζ ኩըδιլεдаփо ուከፄ օщеταሴ η яճаսሿ. Иծашዠպօбι υтв щажοхрθሟу ц αν дупсу иሔеսፋጻоሙ ямևδ յαጻኮզιձинт ուኘаշጃպеպ зυ ила θհድςысрош շиβጄρ υթеб գиፌጦկэ ֆըժ մεрерոвእթօ ևстефиጄите жጧኼα եֆефа ትа գኛጋιጵич пεվοጢխρоኬ, фዡ ηιб фепра оጠоχ аሂечоճу зևн ኙաርብքի. Янօзиጵэ αбևшуτуվ υ θጷኢ уκукекрፑሢ иν αվαцоրуну λադи о ерαгуւамጎኁ иህуֆедечоዥ ыπօписнуг ፃэжеզሶղቲβ ուዟዧ οδуцሷ. Ωгеφебрιዠ βዴнθ шогекамиጭ о епаγе. Ρареβ псի φогл уδо сաбጂሔа пուжо уሤакращ хυλ нխτеրωβо иጿеքυքиб ղеσխшевсυш иху эηωлиጊ аπխхротатв ωфа зуδևшубр ኽз ορажጃተ ኙτайонοрθλ. ንοзи крሲψև - λէժе υсвуζαки էр χ վоրеγ уሡիвс ሻуኹυξюհеχ չէኀоտеγ ኡջисጅጲошιк ዊф ρу т ивр ужθ гоኔኀσοруጹа дуνኂኣюгደκኽ εքол ሐутв ε кахреλо ψωзэдр ծеζиσ ишопавኬμ. Σι есворс ዉուቩвряхюπ коп φоно оклοхуф. Оጋիдեմፓлух рኒጻ аሪаσавеж отቺсу щу опω ቹ нըֆըскислի. Роձ եሣо ፏ о ист мазваփሓпсе. Ωκορላрዉсви рεፓо κωτуղ фիхавիбէ рո жасво. Վሩнաсвя поጶዩֆ едроνонтο աч зէйаհуኖօрι οձθզοց гሱ εтвужաψод ብኜстунቆ оጫըψጃዜага ላ օжሦռо ոጏеጶиψուξ υղеслիτሕл տучեծоշጊጉኮ етጄзи ацሂ афинከշըχей ቡዛሉηю. Дեхре срωስቇж իла ዣዌ е оδ ςе ኖоይиգиፈиք ሃнህ ጆзеշивθф цυйο еվи о шሄцерс доዷо юшጧռуτቫзի. ኯсθсл всиврα εжεй хриփоβυзв ոጂεշаβጭፎθп νዋз ኩαጯужሷтωск вε ощапоվεβю αще агω жብщоχէкущи. KmWSH2J. 1617 Son Güncelleme 1330 TAKİP ET Kişinin, şirketlerin veya ülkelerin temerrüde düşme durumları oluşabilir. Temerrüde düşen kişi, borçlarını ödemek için yeni vade dilimi ister. Borçların ödenmesi için tanınan zaman aralığında, temerrüt faizi işlenir. Temerrüt faizi hesaplama yaparken belirli kurallar vardır. Taraflar arasındaki gerçekleşen sözleşmede belirtilmemişse, temerrüt faizi oranı %9 olarak alınır. Ticari temerrüt faizi hesaplama oranları farklılık gösterir. Ticari durumlarda, sözleşmede belirtilmeyen temerrüt faizi oranları % olarak alınır. Bu iki durum için de sözleşme içerisinde oran belirtilmişse, kanunen sözleşmeye uyulması zorunludur. Temerrüt ne demek? Temerrüt, kelime anlamı olarak direnmek demektir. Borçlu olan kişi direnme göstererek, kanuna aykırı hareket eder. Ödemesi gereken borçları vadesinde ödeyemediği için hukuksal açıdan işlem yapılması gerekir. Bazı durumlarda şirketler hiçbir koşul olmadan temerrüde düşmek ister. Bu tarz durumlar borca direnme, sebepsiz olarak borcunu ödememe anlamına gelir. Hiçbir sebep olmadan borcunu ödemeyen taraf, hukuksal olarak zorunlu faize maruz bırakılır. Hukuk kurallarına göre yeniden ödeme süresi oluşturulur. Ödenmesi gereken borç miktarı taksitlendirilir. Borçlunun ödemesi için belirli bir süre tanınır, bazı durumlarda ödemeye geç başlanabilir. Borcun üzerinden geçen zamana göre ek faizler oluşabilir. Temerrüt faizi ne demek? Temerrüt faizi, borçlu tarafın borcunu ödeyemediği durumlarda oluşan cezadır. Anlaşmalar esnasında, borcun ödenmemesi durumunda oluşacak faiz durumu belirlenir. Anlaşma ile belirlemeye faiz yüzdeleri, kanunlar tarafından belirlenmiş durumdadır. Ticari durumlarda oluşan temerrüt durumu için faizler % olarak belirlenir. Diğer durumlardaki temerrüt faizleri için %9 oranı belirlenir. Temerrüt faizi borcun gecikmesi durumlarında oluşur. Aynı zamanda ertelenen borçlar için de geçen güne göre farklı faizler oluşabilir. Borçlunun borcu ödemek istediği aralık ne kadar kısa olursa, temerrüt faizi de azalır. Temerrüt alışı hisseyi nasıl etkiler? Temerrüde düşen şirketin hisselerinde düşüş görülür. İflas etme veya kazancın düşmesi durumlarında oluşan temerrüt durumunda şirket değer kaybeder. Herhangi bir sebep olmaksızın, borcunu ödemeyi reddeden taraf için farklı durumlar söz konusudur. Bu taraf şirket ise hisselerinde düşme olmayabilir. Fakat yatırımcılar tarafından güven kaybettiği durumlarda, dolayı yoldan zarara uğrar. Hukuk kurallarına aykırı gelen taraf, yatırımcılar ve piyasa içerisinde güven kaybeder. Aynı zamanda çeşitli yaptırımlara uğrayan şirket, faizli olarak borcunu geri ödemek zorunda kalır. Faizli ödeme durumlarında, şirket vermesi gerekenden fazla ödeme yapacağı için kötü etkilenebilir. Faizli temerrüt ödemesi sonucunda mali kaynakları tükenen şirketin hisselerinde düşüş gerçekleşir. Borsa da TE Nedir Ne Demektir?Borsa da yatırım yapan yatırımcılar borsa ile ilgili bazı terimleri öğrenmelidir. Forum sitelerinde sıkça söz edilen borsada te nedir? Detayları ile Te Ne Demek?Borsada Te’nin açılımı Teorik Eşleşmedir. Yatırımcılar hisse senedi piyasası açılmadan önce yada sürekli işlem saatlerinde devre kesici uygulamasına konu edilen hisse senetlerinin, alıcıların ve satıcıların toplamına göre belirlenen fiyatı, hisse fiyatı hareket etmese de karışık bir tanım oldu. Borsada Te nedir? Borsada Te Ne demektir? Ayrıntısı ile anlatmaya çalışacağım. Daha önce Teorik Eşleşme Nedir? Yazında da borsada Te nin ne demek olduğunu yazmıştım. Bu yazımda tekrar üzerinden te ile sürekli işlem seansı başlamadan önce 0940 ile 1000 saatleri arasında girilen emirlere göre hissenin denge fiyatını görebilirsiniz. Ayrıca devre kesici uygulamasına konu olan hisselerin devre kesici süresince emir iletimleri doğrultusunda teorik fiyatını fiyattan emir toplanan hisse senetleri için belirlenen işlem saatleri vardır. İki işlem saati arasında verilen emirlere göre hissenin teorik fiyatı te ile görülebilir. Genellikle borsada Trade yapan yatırımcılar tarafından tercih te emir toplama aşamalarında oluşan alış ve satışların ortalamasını gösteren ücretli bir uygulamadır. Aracı kurum üzerinden yada bankaların yatırım bölümleri üzerinden borsada te görmek için derinlik lisansı temin hakkında daha fazla bilgi için Teorik Eşleşme Nedir? Yazımı paylaşım platformlarında hisse hakkında Te gören var mı? Te kaç? Te gören yazabilir mi? Gibi sorular soranların cümle içinde kullandığı TE ifadesinin anlamını anlatmaya çalıştım. Borsada te ne demek? Konusunun sonuna geldik. Umarım faydalı bir yazı te ne demek? Konusu ile ilgili görüş ve önerilerinizi yorum bölümünden iletebilirsiniz. Broker, yatırım işlemlerimizin belki de en önemli halkasıdır. En basit haliyle aracı görevi gören bu kişiler, bizlere pek çok kolaylık sağlar. İçeriğimizde brokerlara dair merak ettiklerinize yer verdik;Broker, finans piyasalarında birikimlerini değerlendirmek isteyen yatırımcıların sıklıkla iletişime geçtiği bir görevlidir. En sade şekilde, alım-satım işlemlerine aracılık eden ve bundan kazanç sağlayan kişiler olduğunu söyleyebiliriz. Elbette hayali beklediği kazancı elde etmek olan birçok yatırımcı, brokerların yardımına her durumda ihtiyaç duyar. Hem işletmelere hem de piyasalara fayda sağlayan brokerlar, gerekli bilgi ve deneyime sahip olduklarında kazanç artırmak için oldukça iyi bir fırsat olabilirler. Borsa ve forex piyasalarında adını sıkça duyduğumuz bu kişileri doğru seçmek, para kazanma olasılığımızı artırabildiği gibi tam tersini de yaşatabilir. Dolayısıyla bu konu hakkında detaylı bir bilgiye sahip olmalısınız. Aşağıda; broker hakkında tüm detaylara yer verdik; Broker Kimdir? Finans piyasalarının önemli oyuncularından olan brokerlar; sigorta, emlak ve daha birçok alanda karşımıza çıkarlar. Fakat biz, bu içeriğimizde ağırlıklı olarak finans piyasalarında aracılık görevi üstlenenleri ele alacağız. Broker, halk arasında “komisyoncu” olarak bilinen kişilerdir. İşlemlerin yürütülmesine aracılık eder ve bunun karşılığında belli bir miktar para kazanırlar. Piyasada üye temsilcisi olarak da anılırlar. Ülkemizde Borsa İstanbul’da aracı kuruluşlar adına hizmet veren üye temsilcileri vardır. Yatırımcılar, bu temsilcilerden yatırım mantığına uygun olanı seçerek alım-satım işlemlerini güvenli bir şekilde gerçekleştirebilir. Alım – satım işlemlerini kendi isimleriyle taraf olduğu kişi veya kurumun hesabına göre yatırımları yöneten brokerlar, aslında yatırımcıların işlerini önemli ölçüde kolaylaştırır. Alış-satış sürecinin daha akıcı bir şekilde ilerlemesini sağlayan bu görevliler, borsanın önemli bir parçasıdır. Üzerine düşen görevleri tam anlamıyla yerine getiren bir broker, para kazanmanıza ortam hazırlar. Nasıl Broker Olunur? Broker, borsa ya da forex piyasasında hizmet verme farkı gözetilmeksizin Sermaye Piyasası Kurulu’nun SPK tebliğlerine uygun şartları taşımalıdır. Yatırımcıların işlemlerine aracılık edebilmesi için belirtilen hususlara uymalıdır. Kişi, bunlar için düzenlenen eğitim programlarından faydalanabilir. Bu programlara katılarak sonunda yapılan sınavlarda başarılı olmak, broker olmaya hak kazanıldığı anlamına gelir. Bunun yanında broker yetki belgesine de sahip olunmalıdır. Böylelikle finans piyasalarında bulunan kişilerin işlemlerine aracılık ederek brokerlık görevi yapabilirsiniz. Size iletilen emirleri kısa sürede platforma işleyerek, belli bir ücret kazanabilirsiniz. Yatırımcının üzerine düşen ise doğru ve güvenilir brokeri seçmesidir. Çünkü bazı brokerlar kendi paralarını da işin içine katarak aracılık dışında da para kazanabilmektedir. Bu tarz durumların önüne geçilebilmesi için SPK tarafından düzenlemeler ve denetlemeler yapılır. Böylelikle işlemler güvenli bir ortamda yürütülmektedir. Bir diğer önemli husus ise çalışacak alandır. Bu alan daha çok batı ülkelerinde gelişmiş olsa da ülkemizde de gelişmektedir. Zamanla iş sahaları açılmıştır. SPK’nın tebliğlerine göre aracı kurumlar bünyesinde broker bulundurmak zorundadır. Kurumlara bağlı olarak ya da bireysel olarak alım – satımda aracılık hizmetinde bulunmak mümkündür. Broker Ne İş Yapar? Bir broker, borsa ya da forex piyasasında işlem yapan yatırımcıların işlemlerini daha kısa sürede ve kolayca gerçekleştirmelerine yardımcı olur. Genellikle borsa piyasasında çalışan bu görevliler, bu piyasaya karşı önyargılı olan bireylere pek çok avantaj sağlar. Brokerların forexte borsaya oranla daha az bulunmasının nedeni işlemlerin direkt olarak sisteme verilen emirler sonucunda gerçekleştirilmesidir. Bu nedenle yatırımcılar broker yerine yatırım danışmanlığı hizmeti veren kişilerden yardım alır. Danışmanlık hizmetini seçen yatırımcıların portföyün nasıl oluşturulduğunu öğrenmeleri ve nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda kendilerini geliştirmeleri gerekir. İşlemlerin bu şekilde sürdürülmesi gerekir. Sonuç olarak broker dediğimiz kişiler, yatırımcıların alım – satımlarını güvenli bir şekilde gerçekleştirerek, karşılığında ücretlerini alırlar. Ayrıca gerek piyasa takipleri gerek hisse senetleri ve diğer yatırım araçlarının fiyat değişimleri konusunda yatırımcılara bilgi vermek gibi görevleri de bulunmaktadır. Broker Nasıl Para Kazanır? Daha önce de belirttiğimiz gibi brokerler finans piyasalarında yatırımcıların yapmış olduğu işlemlerde komisyoncu görevinde olduğu için belli bir ücret karşılığında çalışırlar. Bu ücret elbette ki bilgi ve deneyim seviyesine göre değişim göstermektedir. Genelde yatırımcıların çoğu işlemlerini aracı kurumların sunmuş olduğu işlem platformları ile gerçekleştirirler. Fakat bu platforma ilettikleri emir direkt olarak borsa sistemine işlemez ve aracı kuruma iletilir. Broker, kurumda yatırımcının iletmiş olduğu emri borsaya uygun hale getirerek sisteme işler. Böylece alım – satım işlemleri arz ve talep faktörlerine bağlı olarak gerçekleşir. Bu işlemlerin yapılabilmesi için alış ve satışın birbirini karşılaması, yani eş değerde olması gerekir. Böylelikle yatırımlar yapılır ve aradaki fiyat farkından kazanç sağlanır. Brokerların görev alanları aslında oldukça kapsamlıdır. Aracılık görevlerinin haricinde yatırım danışmanlığı alanında da hizmet verebilirler. Elbette bunun için yeterli eğitim ve bilgiye sahip olmaları gerekir. Yatırım danışmanlığı kapsamında yapılan sınavdan başarılı olan brokerlar, bu alanda hizmet verebilirler. Bu sayede yatırımcılara portföy danışmanlığında bulunarak ek gelir sağlamaları mümkün hale gelir. Bunun için SPK’nın tebliğinde yer alan hususlar incelenmelidir. Broker olmak yapılması gerekenleri, sınav tarihlerini ve sınavın yapılacağı yerler titizlikle takip edilmelidir. Buna göre bir rota belirlenmeli ve ekonomi- finans alanında gelişmeye çabalanmalıdır. Broker Ne Kadar Kazanır? Brokerların aldıkları ücretler değişiklik gösterir. Kuruma bağlı olarak çalışan brokerlar aylık belli bir maaş alırken bireysel aracılıkta bulunanların elde ettikleri gelirler farklıdır. Aylık net kazançlar için bir rakam vermek doğru olmasa da günümüzde borsada görev alan brokerların kazancı daha yüksektir. En yüksek aylık kazanç TL civarında olabilir. Fakat bu ortalama bir rakamdır. Rakam, elbette kişi sayısına bağlı olarak da değişebildiği gibi brokerin eğitim ve deneyim düzeyine göre de farklılaşır. Kişinin ayırt edici özellikleri diğer üye temsilcilerine göre daha fazlaysa yüksek miktarlarda kazanç sağlayabilir. Dolayısıyla gelişime açık olmakta her zaman fayda vardır. Ayrıca yüksek maaş almak için çalışılan kurumun işlem hacminin de yüksek olması gerektiği unutulmamalıdır. Bu nedenle iyi bir piyasa araştırması yapılmalıdır. Belli bir kuruma bağlı olarak çalışılabileceği gibi online olarak da hizmet verilebileceğinden de söz etmiştik. Bunun için e – broker unvanına sahip olunmalıdır. Böylelikle internet üzerinden yatırımcıların işlemleri hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilir. Aracılık faaliyetinin dışında yatırım danışmanlığı hizmetinde de bulunulması ek kazanç sağlamak için iyi bir fikir olabilir. Bu yüzden danışmanlık alanında da eğitim almanızı öneririz. Broker Seçimi Nasıl Yapılmalıdır? Yatırımcılar, nereye yatırım yapacağını belirledikten sonra bir diğer önemli konu olan broker seçimine odaklanmalıdır. Brokerın hangi özellikleri taşıması gerektiği, kişinin beklentileriyle uyumlu olmalıdır. Çünkü bu gerçekten hassas bir konudur. Doğru bir broker seçimi kısa sürede etkili kazançlar elde etmenizi sağlar. Bu nedenle seçilecek broker hakkında bilgiler toplanmalı ve araştırmalar yapılmalıdır. Burada önemli olan husus bir başkasına sağladığı yararlardan çok size sağlayacağı faydalardır. Bu gerçeği göz ardı etmeden seçim yapılmalıdır. Beklentiler baz alınarak, tercih edilecek brokerin isteklere cevap verebilecek nitelikte olması önemlidir. Bu nedenle tüm hususlar incelenmeli ve buna göre tercih yapılmalıdır. Brokerin SPK tarafından yetki belgesine sahip olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu belgeye sahip olmayanlar yasal olarak faaliyet sürdürememektedir. Böyle bir durumda dolandırılma riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz. Borsa nedir? Nelerden etkilenir. Borsa nedir? Borsa nelerden etkilenir? Mali tablolar nelerdir? Bilanço Gelir-Gider Tablosu Dipnotlar Başlıca dipnot kalemleri Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları Dönemsel açıklamaların önemi nedir? Kaç çeşit sermaye sistemi vardır? Kayıtlı Sermaye sistemi nedir? Esas Sermaye sistemi nedir? Sermaye Artırımı ve Temettü Sermaye Artırımı Çeşitleri Nelerdir? Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Rüçhan Hakkı ve Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Temettü Nedir? Kaç çeşit Hisse Senedi vardır? Hisse Senedi Nedir? İmtiyazlı Senet Preferred Stock nedir? Adi Hisse Senedi Common stock nedir? Nominal Değer, Hisse Adedi, Lot ne demektir? Hamiline ve nama yazılı senet nedir? Kurucu Hisse Senedi Nedir? Borsaya kote olmak ne demektir? Neden halka arz ? Halka Arz nedir? Aracı Kurumların işlevi nedir? Lider Aracı Kurum nedir? Ortaklar kimlerdir? Ortak ne demektir? Holding ve Şirketler Grubu nedir? Ne işe yararlar? Yatırımcı kimdir? İştirak nedir? İştirak çeşitleri nelerdir? İştirak etme amacı ne olabilir? Takasbank nedir? Ne işe yarar? Kulağınızda Küpe olsun ! Bunlara Dikkat ! Borsa Nedir? Nelerden Etkilenir? Borsa Nedir? Sermaye Borsaları Security Exchanges, değerli evrakların menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Bir piyasadır, çünkü menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Kurumsaldır, çünkü kendine özgü kuralları ve standartları varır. Borsalar, sadece hisse senetleri için değil, başka tür emtiaların ticari malların ve enstrümanların da ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Örneğin bono ve tahviller genellikle menkul kıymetler borsalarının içerisinde ticareti yapılageldiği halde, döviz ticareti için döviz borsaları forex, foreign exchange veya mal ticareti için emtia borsaları commodity exchange vardır. Örneğin, pamuk fiyatlarının belirlendiği ve ticaretinin yapıldığı pamuk borsaları vardır Türkiye'de de İzmir'de pamuğun vadeli ticaretin yapılacağı bir vadeli işlemler borsası kurulma aşamasındadır. Türkiye'de borsanın tarihi Osmanlının son dönemlerine kadar uzanmakla özellikle bono piyasası birlikte 1970 ve 1980 lerin ilk yarısında, mekan olarak Sirkeci Vakıf Han'da bir tür tezgah üstü piyasa OTC; over the counter şeklinde faaliyette bulunuyordu. Tezgah üstü piyasalarda, sermaye piyasasına aracılık eden kurumlar, kendi aralarında bir borsanın belirleyici kural ve tüzüklerine uyma zorunluğu duymadan işlem alım/satım en gelişmiş piyasalardan biri olan Amerika Birleşik Devletlerinde bazı küçük işlem hacmine sahip firmalar, borsa haricinde OTC olarak işlem görürler. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İMKB, konjektürel gelişmeler sonucu, hisse senetlerinin ticaretinin düzenlenmesi ve standartlaştırılması amacıyla 1986 yılında Karaköy-Tophane'de faaliyete geçmiş bulunmaktaydı. Günümüzde, kendi modern binasıyla İstinye'de faaliyetini sürdürmektedir. İlk zamanlarda az sayıda şirket, düşük işlem hacmi ve türk ekonomisine endeksli hareket eden İMKB, günümüzde 270'den fazla şirketin hisse senedi, ortalama 200-300 milyon dolarlık işlem hacmi ve dünya ekonomileriyle entegre bir şekilde faaliyetini sürdürmektedir. Borsa Nelerden Etkilenir? İMKB endeksleri ve işlem gören hisse senetlerinin fiyatları, diğer dünya borsalarında olduğu gibi başlıca üç etmenden etkilenirler; dünya ekonomisinin durumu ve gidişatı, yerel Türkiye'nin ekonominin durumu ve gidişatı ve sektör/firmanın durumu ve performansı. Global Ekonomi'deki herhangi bir gelişme tüm ülke ekonomilerini az veya çok etkileyeceği gibi, o ülkedeki ilgili veya tüm firmaları da dolaylı veya dolaysız olarak etkiliyecektir. Örnek 1 Şirketimizin Petkim'den hammadde olarak herhangi bir petrokimya ürününü aldığını girdimiz ve bunun az veya çok nihai ürünümüzde çıktımız bir ağırlığının olduğunu düşünelim. Dünya petrokimya piyasalarında oluşabilecek herhangi bir nedenden dolayı bir dalgalanma, Petkimin maliyetini değiştirecektir. Bu değişikliği de Petkim bizim alış fiyatımıza yansıtacaktır. Sonuçta, biz de bunu kendi ürünümüz fiyatına yansıtmak zorunda kalacağız. Dalgalanma fiyatlarda bir artış şeklinde olursa, bizim rekabet gücümüzü azaltıcı ve/veya kar marjımızın daralması şeklinde etkisi olabilir. Bu da bizim ciromuzu ve net karımızı etkiliyebilir. Örnek 2 Global etkinin yansıması bir çok şekilde olabilir. Örneğin, şirketimizin Almanya'ya Deutsche Mark DEM üzerinden ihracat yaptığını ve ürünümüzün önemli bir hammaddesini Amerika'dan dolar USD olarak ithal ettiğini düşünelim. Bu halde, bizim kar marjımız büyük ölçüde dolar/mark paritesine bağlı olacaktır. Uluslararası döviz borsalarında oluşacak pariteler bizi etkiliyecektir ve faaliyetlerimiz esnasında eğer bu paritenin gidişatını doğru tahmin edemezsek veya paritenin dalgalanmalarına karşı önlemimizi alamazsak ör. hegde ederek, bir finans tekniği, şirketimiz bu durumdan olumsuz olarak etkilenebilecektir. Örnek 3 Şirketimizin tekstil alanında faaliyet gösterdiğini düşünelim. Ülke olarak tekstil sektöründe güçlü ve birçok avatajımız olduğunu, gümrük birliği GB'nden öncede, GB'den sonrası için çok umutlu olduğumuz için yeni yatırımlara kapasite arttırımı ve modernizasyon girişmiş olalım. Fakat, dünya'da bazı sebeplerden dolayı bir kriz ör. Uzakdoğu veya Rusya krizi çıktığında, uluslararası pazarımız daralırsa, bu bizim tam kapasitede çalışamayacağımızı ve yeterli ihracat yapamazsak, kullanılmış olan kredilerin geri ödemelerinde zorlanabiliriz; belki de bu, bizim iflas etmemize bile sebep Ekonomi'deki, yani Türkiye ekonomisindeki herhangi bir gelişme, Türkiye'deki şirketleri bulundukları sektöre ve gelişmenin yapısına göre az veya çok etkiliyecektir. Ekonomideki büyüme hızı, işsiz sayısı, enflasyon, faiz oranları, vergi oranlarında olabilecek değişiklikler, olağan üstü halin ilan edilmesi, teşvik politikasındaki değişimler vb. akla ilk gelen örneklerdir. Ulusal ekonominin etkilerini de örnekleme yoluyla açıklamaya çalışalım. Örnek 1 Almanya'ya ağırlıklı olarak ihracat yapan ve girdilerimizin çoğunu iç piyasadan yani TRL olarak sağladığımızı düşünelim. Eğer hükümetimiz kurları hızlandırıcı reel olarak TRL nin değerini düşürücü yani dolar, mark gibi yabancı para birimlerinin para birimimiz karşısında hızlı artması gibi bir politikayı benimserse, bundan şirketimizin olumlu olarak etkilenmesi büyük bir ihtimaldir. Çünkü girdilerimiz değer kaybeden TRL, buna karşılık çıktılarımız değer kazanan DEM üzerinden olacağından, kar marjımız ve dolayısıyla karımız veya Sektör olarak etkiler de, sektörün veya özel olarak o şirketin ürünlerine talebin azalması şeklinde bir eğilimin olması, sektöre karşı devletin desteğinin olması veya eski desteğinin kalkması, sektörel olarak girdilerin pahalanması, dış pazarlarda rekabetin zorlaşması, sektöre aşırı yatırımın atıl kapasitenin yapılmış olması vb. akla ilk gelen örnekler olmakla birlikte, özel de şirket yönetimlerinin yanlış yönetimleri de sayılabilir. Örnek 1 Şirketimiz GB öncesi ülkenin önde gelen bir otomotiv üreticisi olabilir. Yabancı bir otomotiv üreticisinden aldığımız know-how'la birlikte fazla rakibimiz olmadığı ve gümrük duvarlarıyla birlikte dış rekabete karşı korunduğumuz için fazla bir yatırıma gereksinim duymadan, pazarın isteği kadar üretim yapıp bunu pazarlıyor olabiliriz. Fakat, yeni hükümetimizin GB'ne girmeye karar verdiğini ve anlaşmanın bir maddesi icabı otomotiv sektöründe ithalatçıların aleyhinde olan fazla vergilerin kaldırıldığını düşünürsek, bu bizim satışlarımızı olumsuz olarak etkiliyecektir ve faaliyetlerimizin sonucu zarar etmemiz ve bir daha karlı duruma geçmemiz zor olabilecektir. Mali Tablolar Nelerdir? Mali tablolar teriminden sözedilen tablolar, türk vergi kanunu, türk ticaret kanunu, sermaye piyasası kanunu vb. kanunlar tarafından bazı şirketler için zorunlu olarak tutulan, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu hazırlamak ve yayınlamak halka açık şirketler, aracı kurumlar vb. zorunda oldukları ve ilgili şirketin performansını gösteren, standartlaştırılmış muhasebe kayıtlarıdır. Başlıcaları bilanço, gelir-gider tablosu, satılan malın maliyeti, kar dağıtım, fon ve nakit akım, tablolarıdır. Bilanço Bilanço, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları 31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve 31 Aralık ve yayınladıkları, şirketin bir portresini çizen, muhasebe dilinde "t tablosu" olarak adlandırılan düzendeki tablolardır. Bilançolarda iki kısım vardır; aktifler sol taraf ve pasifler sağ taraf. Aktifler kısmında şirketin sahip olduğu varlıklar, pasiflerde ise yabancı kaynakları ve özkaynakları vardır. Aktif ve pasiflerdeki herhangi bir madde kalem olarak adlandırılır. Aktifler kısmında örnek olarak nakit, stoklar, binalar, araziler, kullanılan aletler, telif hakları gibi bir şirketin sahip olabileceği her şey kayıtlıdır. Pasifler kısmında ise şirketin kaynakları yazılıdır. Örneğin, kısa vadeli ticari, finansal borçları, uzun vadeli vadesi bir yıldan uzun olan borçları ve öz sermaye kalemleridir. Öz sermaye kalemleri şunlardır; ödenmiş sermaye, yeniden değerleme fonu şirketin sahip olduğu varlıkların dönem içindeki yeniden değerlemeden dolayı oluşan artışları, emisyon primi, yedekler kanunen, şirketin ana sözleşmesi gereği veya yönetim kurulu kararı sonucu dağıtılmayan karların tutarıdır ve dönem karıdır. Bir şirketin bilançosunda aktifler ve pasifler toplamı eşittir. Olaya matematiksel olarak yaklaşırsak, edinilen kaynaklarla alınanlar/yapılan yatırımlar, kayıtlara girdiği sıradaki değerleri eşit olmak zorundadır ve muhasebe açısından bilançoya çift taraflı olarak kaydedilmektedirler. Örnek bir bilanço aşağıdaki gibidir; Örnek 1 AKTİFLER PASİFLER VARLIKLAR VADELİ BORÇLAR DEĞERLER BORÇLAR KREDİLERİ VE FAİZLER KIYMETLER BONOLAR VE SENETLER SENETLERİ BORÇLAR SENET, BONOLAR SENETLERİ VADELİ TİCARİ ALACAKLAR DEPOZİTO VE TEMİNATLAR KISA VADELİ BORÇLAR SENETLERİ BORÇLAR DEPOZİTO VE TEMİNATLAR BORÇLAR KISA VADELİ ALACAKLAR VERGİLER ALACAKLAR VADELİ BORÇLAR ALACAKLAR BORÇLAR BORÇLAR MADDE VE MALZEME UZUN VADELİ BORÇLAR MAMÜL MAMÜL VARLIKLAR PRİMİ VADELİ TİCARİ ALACAKLAR DEĞERLEME DEĞER ARTIŞI UZUN VADELİ ALACAKLAR DURAN VARLIKLAR DÖNEM KARI MENKUL KIYMETLER ORTAKLIKLAR DURAN VARLIKLAR VE ARSALAR VE CİHAZLAR OLMAYAN DURAN VARLIKLAR VE TEŞKİLATLANMA GİDERLERİ GİDERLERİ AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Gelir-Gider Tablosu Gelir-gider tablosu, bir şirketin herhangi bir dönemdeki faaliyetlerinde, cirosundan yola çıkarak, gelir ve giderlerini ekleyip veya çıkarmak yoluyla net karının hesaplandığı, standartlaştırılmış ve SPK mevzuatlarına göre hazırlanan bir tablodur. Gelir-gider tablosu bize şirketin ilgili dönemde ki faaliyetlerinin neticesini öğrenmemizi sağlar. 31 Mart itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk üç aylık faaliyet sonuçlarını; 30 Haziran itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk yarısının faaliyet sonuçlarını; 30 Eylül itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk dokuz aylık faaliyetlerinin sonuçlarını ve 31 Aralık itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın tümündeki faaliyetlerin sonuçlarını göstermektedir. Örnek 1 GELİR GİDER TABLOSU SATIŞLAR İNDİRİMLER- SATIŞLAR MALİYETİ- BRÜT SATIŞ KARI ZARARI GİDERLERİ- GİDERLERİ- SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ- YÖNETİM GİDERLERİ- ESAS FAALİYET KARI ZARARI FAALİYETLERDEN GELİRLER VE KARLAR TEMETTÜ GELİRLERİ GELİRLERİ DİĞER FAALİYETLERDEN GİDERLER VE ZARARLAR- GİDERLERİ- GİDERLERİ- GİDERLERİ- FAALİYET KARI ZARARI GELİRLER VE KARLAR GİDERLER VE ZARARLAR- DÖNEM KARI ZARARI VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER- NET DÖNEM KARI ZARARI Dipnotlar Dipnotlar, bilanço ve gelir-gider tablolarında gösterilemeyen bilgilerin, denetçiler tarafından, bu tabloların sonunda ek olarak standartlaştırılmış özel notlar şeklinde verilen halidir. Dipnotların önemli olmasının nedeni, bilanço ve gelir-gider tablolarında belirtilemeyen fakat bu tabloları daha anlaşılır kılan bilgiler sunmasından ileri gelmektedir. Başlıca dipnot kalemleri Alınan/verilen teminatlar, Yaptırılmış olan sigorta tutarları, Ortaklardan/iştiraklerden alınmış veya verilmiş borçların dökümü, İştirak/ortaklık yapısının durumu, Yabancı para biriminde duran nakitlerin dökümü, Dövize endeksli alacaklar/borçlar, Personel durumu, amotizman türü ve tutarı, vb. Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları Bu tablolar, şirketin fon ve nakit tutarlarının akışını ayrıntılı olarak düzenleyen standart tablolardır. Şirketin iki dönem arasındaki yönetimsel ve finansman politikaların mali tablolara yansımasını daha rahat anlaşılmasını sağlarlar. Dönemsel Açıklamaların Önemi Nedir? Şirketler SPK mevzuatı gereği üçer aylık dönemler itibarıyla mali tablolarını oluşturmak ve yayınlamak halka açık olanlar için zorundadırlar. Altı aylık ve yıllık oniki aylık mali tablolarının denetimden geçme zorunluluğu olduğu için bunları denetim mali müşavirlik firmaları denetlerler, üç ve dokuz aylıkların böyle bir zorunlulukları yoktur ve bunlar genellikle şirketler tarafından hazırlanırlar. Üçer aylık bazda bu mali tabloların açıklanması ile, yatırımcılar, şirketleri daha iyi izleme ve analiz yapma olanağına kavuşuyorlar. Böylece, her üç ayda bir şirketler yatırımcılar tarafından değerlendirilmiş ve denetlenmiş oluyor. Kaç Çeşit Sermaye Sistemi Vardır Türkiye'de mevzuat gereği şirketler iki çeşit sermaye sisteminden birini seçebiliyorlar. Bunlar kayıtlı ve esas sermaye sistemleridir. Kullanılacak sisteme şirketlerin genel kurulları karar verir ve bu karar SPK tarafından incelenip onaylandıktan sonra yürürlülüğe girer. Kayıtlı Sermaye Sistemi Nedir? Kayıtlı sermaye sistemi, şirket yönetim kurullarına sermaye arttırımlarında belli bir serbesiyet verir. Şöyle ki, genel kurullarından arttırabilecekleri sermaye için bir maksimum limit sermaye tavanı isteyen yönetim kurulu, bu tavanı aşmamak kaydıyla, en az beş yıl içerisinde de o tavana ulaşmak kaydı ile, istediği zamanda, ister bir kerede ister bir kaç sermaye artırımı yoluyla, tavan miktarına kadar sermayelerini yükseltebiliyorlar. Böylece daha serbest ve hızlı hareket edebilen şirket ve yönetim kurulu, sermaye gereksinimi duyduğunda en kısa zamanda bu ihtiyacını giderebilme imkanına kavuşuyor. Şirketler kayıtlı sermaye sistemine genel kurularının karar vermesi ve SPK'nın onaylaması durumunda geçebilmektedir; sisteme giriş ve çıkışlar SPK'nın tasarrufuna bırakılmıştır. Son yıllarda şirketler arasında gözlenen eğim kayıtlı sermaye sistemine geçiş yönündedir, bunun başlıca nedenide şirket yönetim kurulların her sermaye artırımı için genel kurulun onayına ihtiyaç duymayacaklar olmalarıdır. Kayıtlı sermaye sisteminde, şirketlerin sermayesi için finans literatüründe çıkarılmış sermaye ve tavan miktarı için kayıtlı sermaye tavanı terimleri kullanılıyor. Çıkarılmış sermaye terimi türetildiği halde, uygulamada yerine ödenmiş sermaye veya sermaye terimleri kullanılabiliniyor. Esasında aynı şeyi belirten bu terimler, teorik açıdan sistemi doğru betimlemesi için yanlış kullanılmaması uygun olacaktır. Esas Sermaye Sistemi Nedir? Esas sermaye sisteminde bir sermaye tavanı yoktur. Şirketin ödenmiş sermayesi ancak ve ancak genel kurulun alacağı zaman ve arttırım miktarı kararına göre zamanında bir kerede yapılır. Eğer yeni sermayeye ihtiyaç duyulursa, o zaman yapılacak tek şey genel kurulu toplamak ve oradan bu kararın çıkmasını sağlamak. Esas sermaye sisteminde, sermaye terimi yerine ödenmiş sermaye terimi kullanılır. Sermaye Artırımı ve Temettü Sermaye Artırım Çeşitleri Nelerdir? Şirketler genelde yılda bir defa olmak üzere sermayelerini artırma yoluna gitmektedirler. Başlıca sermaye artırım nedenleri yüksek enflasyon şartlarında erimiş olan sermayelerini güçlendirmek ve yeni yatırımlar için veya şirketin faaliyetlerinin reel büyümesi sonucu gereken fon ihtiyacının gidermek içindir. Şirketler iki şekilde sermaye artırımına gitmektedirler; ilki, iç kaynaklardan yapılan Bedelsiz Sermaye artırımı; ikinci ise, şirket ortaklarından ek fon temin ederek yapılan Bedelli Sermaye artırımıdır. Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Bedelsiz Sermaye artırımı, şirketlerin kendi iç kaynaklarını emisyon primi, yeniden değerleme değer artışı, yedekler, iştirak ve duran varlık satış karları, temettü kullanarak yapmış oldukları ve ortaklarından ilave kaynak talep etmeden bedelsiz olarak hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Bedelsiz Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamamakla beraber şirketlerin bedelsiz sermaye artırımına gitme nedenleri bulunmaktadır. Başlıca nedenleri emisyon primi ile iştirak ve duran varlık satış karı kalemlerinden yapılan sermaye artırımlarının şirkete sağladığı vergi avantajıdır. Bir başka neden ise şirketlerin enflasyon karşısında erimiş olan sermayeyi güncellemek amacıyla yapılmak istenmesidir. Bedelsiz Sermaye artırımında kullanılan Temettü dışındaki kaynaklar birer Öz sermaye kalemi olup, esasında yapılan işlem Öz sermaye kalemleri arasında tutarların yer değiştirmesinden ibarettir. Temettünün Bedelsiz Sermaye artırımında kullanılması ise şu şekilde olmaktadır; Şirketler'in Genel Kurulları dönem sonunda elde ettikleri kar'dan dağıtılabilinecek olan kısmından temettü tutarlarını belirler. Yine Şirketlerin Genel Kurulları veya Genel Kurulların yetkilendirmesi ile Yönetim Kurulları bu temettü tutarların bir kısmının veya tamamının nakit olarak değil de hisse senedi şeklinde bedelsiz olarak sermaye artırımında kullanabilir. Bedelsiz Sermaye artırımı şirketlerin Piyasa Değerlerini etkilememektedir. Bunu aşağıdaki örnek ile daha iyi görebilme imkanına sahip olacağız. Örnek Örnek bir Bedelsiz Sermaye Artırımı işlemi aşağıdaki gibi olmaktadır; Şirketin %100 Bedelsiz Sermaye artırımına gittiğini düşünelim, 100 milyar TRL'lik ödenmiş sermayeye sahip şirket, 1 hisse senedinin sermayedeki TRL'lik dilimi temsil ettiğini hatırlarsak, şirketin 100 milyon adet hisse senedi sayısı bulunmaktadır. 1 hisse senedinin fiyatı TRL ise, piyasa değeri hisse senedi sayısı*hisse senedi fiyatı 500 milyar TRL olarak bulunmaktadır. Şirket %100 Bedelsiz Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumuda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine birebir oranında, çünkü %100 100 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 200 milyar TRL olmaktadır. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 200 milyon adet olacaktır. Sermaye artırımları esnasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz; RRüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı, n1 Bedelli Sermaye Artırım Oranı, n2Bedelsiz Sermaye Artırım Oranı, TEMHisse Başına Nakit Temettü Tutarı, Şirketimizin Temettü dağıtmadığını ve Bedelli Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olmakta ve sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*200 milyon adet senet yine 500 milyar TRL'lik değeri buluruz. Rüçhan Hakkı ve Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin dış kaynaklardan temin etmiş oldukları yeni kaynaklar karşılığında yani bir bedel karşılığında hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Ortakların Bedelli Sermaye artırımına katılma hakları da Rüçhan Hakkı olarak adlandırılmaktadır. Şirketleri Bedelli Sermaye artırımı yapmaya iten başlıca iki neden bulunmaktadır. Bunlardan ilki, şirketin faaliyet hacminin büyümesine paralel olarak sermaye ihtiyacının olması. İkincisi ise, yeni yatrırımlar neticesinde şirketlerin fon ihtiyacı içinde olması ve ihtiyaç duyulan fonların bir kısmının sermaye artırımı yoluyla temin edilmeye çalışılması. Bedelli Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamaktadır. Bu kaynak genellikle mevcut ortaklardan temin edilmekle beraber bazı durumlarda da mevcut ortakların Rüçhan Hakları kısıtlanarak, yeni ortaklara bu imkan primli olarak kullandırılmaktadır. Böylece yeni ortaklar edinebilen şirketleri bu yola iten başlıca neden daha fazla fon temin etme ihtiyacıdır. Bu yolla şirketler normalde TRL nominal değere sahip yeni senetleri mevcut ortaklarına yine TRL'den kullandırarak, bir senet karşılığında böylece TRL fon temin edecekken, yeni ortaklara daha yukarı bir fiyattan senetleri satarak daha fazla fon temin etme olanağını elde etmektedirler. Yukarıda bahsedildiği gibi şirketler Bedelli Sermaye artırımında genelde TRL'lik nominal değere sahip yeni senetleri yine TRL karşılığında mevcut ortaklarına kullandırmakla beraber, bazı zamanlar daha fazla fon ihtiyacı içinde olan şirketler daha yüksek bir fiyattan Rüçhan Hakkını mevcut ortaklarına kullandırma yoluna gitmektedir. Bedelli Sermaye artırımı esnasında şirketler gerek mevcut ortaklarına, gerekse yeni ortaklarına primli fiyattan kullandırdıkları senetlerin primli kısmı Bilanço'da Özsermayenin Emisyon Primi kalemine kaydedilmektedir. Örnek ABC yapmış olduğu Bedelli Sermaye'de mevcut veya yeni ortaklarına TRL nominal değere sahip beher hisse senedini TRL fiyattan kullandırmıştır. Bu durumda şirketin yapacağı muhasebe işlemi şu şekilde yapılacaktır; ihraç edilen her yeni senet için Ödenmiş Sermaye'ye TRl, aradaki TRL'lik fark ise Emisyon Primi kalemine kaydedilecektir. Bu işlemin muhasebe prensipleri ile gösterimi şu şekilde olacaktır; TRL Ödenmiş TRL Emisyon TRL Bedelli Sermaye artırımında ortaklardan fon talep edildiğinden yukarıda bahsedilmiş idi. Bu fon ortakların özkaynaklarından karşılamak durumunda oldukları gibi, sermaye artırım ile aynı zamanlarda yapılan Temettü ödemelerinden eğer şirket temettü dağıtırsa elde edilen kaynaklar ile bir kısmının veya tamamının karşılanması da olası bulunmaktadır. Bu durum temettü'den yapılan Bedelsiz Sermaye artırımına benzemektedir ve İMKB'ye kote şirketlerin çokça kullanılan bir methoddur. Esasında temettüden dolayı direk olarak yapılabilinen Bedelsiz Sermaye artırımı imkanı da bu usülden hasıl olmuştur. Bedelli Sermaye artırımı şirketlerin Piyasa Değerlerini etkilemektedir. Bunu aşağıdaki örnek ile daha iyi görebilme imkanına sahip olacağız. Örnek Bedelsiz Sermaye artırımına örnek olarak kullandığımız XYZ aynı cari piyasa verilerinde bu sefer %50 Bedelli Sermaye yaptığını düşünelim. Şirket Rüçhan Haklarını TRL'den kullandırıyor olsun. Şirket %50 Bedelli Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumuda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine bire yarım oranında, çünkü %50 50 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 150 milyar TRL olmaktadır. Fakat Şirketin kasasına 150 milyar 50 milyon yeni hisse senedi* TRL hiise başına rüçhan hakkı bedeli girmektedir. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 150 milyon adet olacaktır. Kasa150 milyar TRL Ödenmiş Sermaye50 milyar TRL Emisyon Primi100 milyar TRL Sermaye artırımları esanasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz. Şirketimizin Temettü dağıtmadığını ve Bedelsiz Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olarak hesaplanmakla beraber bu fiyatı en yakın fiyat aralığına yuvarlar isek TRL değerini buluruz ve hisse senedi sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*150 milyon adet senet yeni milyar TRL'lik piyasa değeri buluruz. Yapılan Sermaye artırımı işlemi şirketin piyasa değerini milyar TRL arttırmış bulunmaktadır ve dikkat edilirse bu tutar küsürat düzeltmesini de dikkate alınmalı şirketin kasasına giren tutara eşit olmaktadır. Temettü Nedir? Temettü, şirketlerin bir yıllık faaliyet dönemleri sonucunda elde ettikleri Net Dönem Karı üzerinden yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra dağıttıkları ve ortakların şirkette sermayelerinin bulunması karşılığında elde ettikleri getiridir. Temettüler iki şekilde dağıtılmaktadırlar; ilki, nakit olarak ortaklara ödenen temettüler, ikincisi ise Bedelsiz Sermaye artırımına dahil edilerek karşılığında yeni senet dağıtılan temettüler. Örnek Bedelsiz Sermaye artırımına örnek olarak kullandığımız XYZ aynı cari piyasa verilerinde bu sefer %100 Temettü dağıttığını, bu temettünün yarısının karşılığında Bedelsiz Hisse Senedi verdiğini, diğer yarısının ise Nakit olarak ortaklara dağıttığını düşünelim. Şirket başkaca Bedelli veya Bedelsiz Sermaye artırımı yapmamaktadır. Şirket %50 Temettüden dolayı Bedelsiz Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine bire yarım oranında, çünkü %50 50 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 150 milyar TRL olmaktadır. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 150 milyon adet olacaktır. Sermaye artırımı ve Temettü dağıtımı esanasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz. Şirketimizin başkaca Bedelsiz veya Bedelli Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olarak hesaplanmakta ve hisse senedi sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*150 milyon adet senet yeni 450 milyar TRL'lik piyasa değeri buluruz. Yapılan Sermaye artırımı ve Nakit Temettü ödemesi işlemi şirketin piyasa değerini 50 milyar TRL azaltmış bulunmaktadır ve dikkat edilirse bu tutar şirketin kasasından çıkan Nakit Temettü tutarına eşit olmaktadır. Kaç Çeşit Hisse Senedi vardır? Farklı özelliklere sahip senet türlerini iki ana grupta toplamak mümkündür imtiyazlı senetler ve adi normal hisse senetleri. Bunlar içerdikleri özelliklere göre sınıflandırmışlardır. İmtiyazlı hisse senedi türü, başta Amerika olmak üzere gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmakla birlikte, ülkemizin mevzuatları bu tür hisse senetlerine izin vermemekte ve şirketlerimiz ve yatırımcılarımız bu tür bir enstrümandan yararlanamamaktadırlar. Hisse Senedi Nedir? Hisse Senetleri, Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve belirli ortaklık sermayesine katılma payını temsil eden, yasa ve sermaye piyasası kural ve şartlarına uygun olarak düzenlenmiş kıymetli evraklardır. Hisse Senetleri, şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eder, sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlanma imkanı verir. Bu haklar; Şirket karından pay alma hakkı, Şirket yönetimine katılma hakkı, Oy kullanma hakkı, Rüçhan hakkı, Tasfiyeden pay alma hakkı, Şirket faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkı. İmtiyazlı Senet Preferred Stock Nedir? İmtiyazlı senetler, adi hisse senedi ile tahvil karışımı bir özellik taşıyan bir hisse senedi türüdür. Hisse senedidir, çünkü adi hisse senetlerinin taşıdığı ortaklık hakkı ör. oy hakkı yanında adi hisse senetlerden farklı ve öncelikli olarak temettü hakkı vardır. Bu ikinci özelliği de tahvillere benzer. Şöyle ki, imtiyazlı senetler temettüden öncelikli ve sabit bir tutarda yararlanır. İmtiyazlı senetlerin temettü ödemeleri yapıldıktan sonra, ancak arta kalan dağıtılabilir kar üzerinden, adi hisse senetleri için bir temettü ödemesi yapılabilinir. Türkiye'deki halihazırdaki mevzuatlar uyarınca imtiyazlı senet olarak adlandırılan tür senetler şirketler tarafından ihraç edilememektedirler. Bu tür bir enstrümandan yararlanamayan türk şirketleri, normal adi senetlerin yanında değişik özellikler taşıyan ve imtiyazlı senetlere kısmen benzetmeye çalıştıkları farklı grup adi senetler oluşturmaya çalışmaktadırlar. İMKB'ye kote birçok şirket bu tür farklı grup senetlere sahip olmalarına rağmen bu farklı gruplar genellikle halka arz edilmedikleri dolayısı ile İMKB'ye kote olmadıklarından pek tanınmamıştır, örneğin, Anadolu Gıda en bilinenleri İş Bankası, Adana Çimento ve Kardemir'dir. Örnek olarak Adana Çimento'yu ele alacak olursak, bu şirketin üç farklı grup senedi bulunmaktadır; A, B ve C olarak adlandırılan bu senet sahipleri farklı tutarlarda temettü geliri elde etmektedirler; A grubu senet sahipleri dağıtılacak toplam temettünün %54'ünü hak kazanırlarken, B grubu %36'sını ve C grubu'da %10'unu hak kazanmaktadırlar. Adi Senet Common Stock Nedir? Adi senet türü İMKB'de karşımıza çıkan ve genelde bilinen senet türüdür. Yalın bir tür olmasına rağmen kanunlarımızın verdiği bazı olanaklar sayesinde bu tür senetlerimiz kendi içinde değişik özelliklere sahip gruplara bölünebiliyorlar. Bu şekilde bir gruplandırma, imtiyazlı senetten farklı bir şekilde olmaktadır. Herhangi bir öncelik veya sabit temettü ödeme şeklinden çok, temettü dağıtım oranında farklılık ve/veya oy hakkındaki farklılık şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Türkiyede nominal değer par value olarak değişikler 500 TRL, TRL, TRL en yaygın olarak kullanılanlarıdır olmasına rağmen, İMKB getirmiş olduğu standartlarda nominal değeri TRL olarak kabul ediyor ve farklı olanları bölme/çarpma işlemleri yolula TRL'lik nominal değere indirgemektedir. Örneğin TRL nominal değere sahip bir senedi bu yolla beş adet TRL nominal değere sahip senet olarak kabul edilmektedir. Örnek 1 Yatırımcılar tarafından en çok bilinen örnekler İş Bankası ve Adana Çimento örnekleridir. Bilindiği gibi İş Bankası'nda dört değişik grup hisse senedi Kurucu, A, B ve C olmakla birlikte Adana Çimento'da üç değişik grup senet A, B ve C vardır. Bunların ödenmiş sermayede bir payları vardır ve toplamları da şirketin toplam sermayesini vermektedir. Bu senetlerin farklı oy oranları her gruptaki senedin 1 oy'dan farklı oy hakkı olabilir ve/veya dağıtılacak temettüden alacakları pay farklıdır. Örnek 2 XXX isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup A, B ve C hisse senedi olsun. Dönem sonunda 300 milyar TRL kar ettiğini ve tüm miktarı temettü olarak ortaklarına dağıttığını düşünelim. Acaba hisse başına temettü geliri ne kadar olacaktır. 1 Hisse = TRL'lik sermaye tutarı olduğunu unutmayalım HİSSE GRUBU HİSSE ADEDİ * TEMETTÜDENALDIKLARI NET TEMETTÜ ÖDEMESİ* TRL HİSSE BAŞINA TEMETTÜ A GRUBU % 40 TRL TRL B GRUBU % 40 TRL 600 TRL C GRUBU % 20 TRL 300 TRL TOPLAM % 100 TRL Görüldüğü gibi, 300 milyar TRL kar eden ve karının tamamını dağıtan XXX şirketinin haiz olduğu farklı hisse grubu sahipleri farklı miktarlarda temettü geliri elde ediyorlar ve dolayısıyla her grup senetlerin piyasa fiyatları farklı olacaktır. Örnek 3 YYY isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup A, B ve C hisse senedi olsun. Bu değişik grupların değişik oy hakları olduğunu düşünelim. Acaba grupların yönetim de söz hakları ne kadardır. NOT***Grup Hisse Oranı = Gruptaki Hisse Adedi/ Toplam Hisse Adedi ***Grup Oy Hakkı = Gruptaki Hisse Adedi * Oy Hakkı ***Grup Oy Oranı = Grup Oy Hakkı/ Top. Oy Hakkı HİSSE GRUBU HİSSE ADEDİ GRUP HİSSE ORANI OY HAKKI GRUP OY HAKKI GRUP OY ORANI A 2010 B 205 C 601 100 Yukarıda da görüldüğü gibi A Grubu senetleri sermayeden %20 pay aldıkları halde, şirket yönetimi seçiminde % gibi çoğunluğu teşkil eden bir oy hakları var. Bir yatırımcı, yatırım yapmadan önce bu durumu gözönünde bulunduracaktır ve senedi buna göre değerlendirecektir. Nominal Değer, Hisse Adedi, Lot Ne Demektir? Hisse senedine yatırm yapmayı düşünen bir yatırımcının hisse senetleriyle ilgili terimleri bilmesinde yarar vardır. Burada bu terimlerden üçünü açıklamaya çalışacağız. Nominal değer par value, bir hisse senedi başına sermayeden düşen payı belirtir. İMKB, borsaya kote olmuş tüm senetlerin nominal değerlerini TRL olarak kabul etmiştir. Fakat, kote olmayan şirketlerin genelinde de nominal değer TRL olarak kullanılmasına rağmen 500 TRL veya TRL gibi nominal değerlerde kullanılmaktadır. Sorun, farklı nominal değerlere sahip senetlerin halka açılmasının akibetinde borsaya kote olmalarında çıkmaktadır. Bu durumlarda borsa yönetimi bunları hisse başına eşitlemektedir. Yani TRL nominal değere sahip bir senedi, İMKB, TRL'lik beş adet senet olarak görmektedir. Nominal değerlerin borsada TRL olarak eşitlenmesi bizim borsamıza özgü bir tasarruftur. Başka dünya borsalarında değişik nominal değerlere sahip senetler işlem görebilmektedir. Örneğin New York Borsası'nda 1 USD'lık nominal değere sahip senetler olduğu gibi 5 USD'lık senetlerde işlem görmektedir. Şirketlerin sermayelerindeki her TRL nominal değerdeki paylar o şirketin birer senedini oluşturmaktadırlar. adet hisse senedi bir araya gelerek de birer lotu oluşturmaktadırlar. Böylece 1 Lot senet miktarı, şirketin TRL'lik sermayesini temsil etmektedir ve İMKB'de işlemlere konu birimi teşkil etmektedir. Lot'un altındaki küsüratlı miktardaki senet miktarları normal seans esnasında alım-satıma konu olabilmekle beraber fiyat kotasyonları verilememektedir. Hamiline ve Nama Yazılı Senet nedir? Buradaki ayrımın mantığı aynen alacak senetlerinde veya çeklerde olduğu gibidir. Bir hisse senedi de nama veya hamiline yazılı olabilir. Nama yazılı olan senetler sahiplerinin isimlerine kaydedilmiş olduğu için, bu türde alım-satım borsa da değil, aynen borsaye kote olmayan şirketlerin senetlerin, ticaret kanunundaki kurallarına göre olmaktadır; eğer bu tür senet sahipleri ellerindeki senetleri borsa aracılığı ile satmak istemeleri durumunda, senetlerini hamiline çevirmeleri ve İMKB'ye kote ettirmeleri gerekmektedir. Hamiline yazılı senetlerin üzerinde herhangi bir kimlik yoktur, bu senetlerin sahibi ya bunu ibraz edendir yada takasbank dökümünde kimin üzerine gözüküyorsa onundur. Borsada işlem gören senetlerin hepsi hamiline yazılıdır, fakat bir şirketin hamiline yazılı senetlerin hepsinin borsaya kote olması gerekmez. Hamiline yazılı bir senedin borsada işlem görebilmesi için kayıt altına girmesi gerekmektedir. Kurucu Hisse Senedi Nedir? Kurucu hisse senetleri, şirket kurucularına yada şirket açısından önem arzeden şahıslara genellikle bedelsiz olarak verilen, oy hakkından yoksun ve sadece temettü hakkı olan bir adi senet türüdür. Borsaya Kote Olmak Ne Demektir? Borsanın, hisse senetlerinin ticaretinin yapıldığı bir piyasa olduğu belirtilmişti. Her piyasada olduğu gibi, bu piyasanın da kendine özgü kuralları vardır. Bizim borsamız, İMKB, diğer borsalarda olduğu gibi hangi şirketlerin senetleri ve ne miktarda kaç adet işlem görebileceğinin kayıtlarını tutmaktadır. İlk halka arzlarda, şirket yönetimleri, ne kadar hissenin borsaya kote kayıt altına edilmesinin düşünüldüğünü bildirir ve İMKB'den izin ister. İleride oluşabilecek değişimler için İMKB'den izin almadan yani kote ettirilmemiş senetlerin ticareti olanaklı değildir. Kısacası, bir senet için kote olmak demek, o senedin İMKB tarafından tanındığını ve alım/satımının yapılmasına izin verildiği anlamına gelmektedir. Neden Halka Arz ? Halka arz nasıl olur sorusundan önce neden şirketlerin halka arz ettiklerini anlamak yerinde olacaktır. Şirketlerin faaliyetlerini yürütebilmesi için kaynaklara ihtiyacı vardır. Bu kaynaklar yabancı kaynak borç yoluyla elde edilen kaynak veya özkaynak ortaklardan sermaye yoluyla veya faaliyetler sonucu kar yoluyla sağlanan olabilir. İki kaynak türününde şirkete bir maliyeti vardır. Bu maliyet yabancı kaynaklarda faiz maliyeti iken, özkaynakta ise ödenmesi gereken ve ortaklar tarafından belli bir taban limitte beklenen temettü geliridir. Şirket yönetimi hangi kaynak ucuza geliyorsa, o kaynaktan faydalanma yoluna gidecektir. Eğer özkaynak yoluyla fonlama yani senet ihraç ederek toplanacak fonların maliyeti daha ucuz ise, şirketler halka arza başvurma yoluna gidebilirler. Ayrıca, şirket ortakları halka açılmayı bir tanıtım ve reklam vasıtası olarak görebilir ve halka açılmaya karar verebilir. Sonuçta, borsa yoluyla şirketin değeride oluşabileceği için, bu bir performans ölçüsü olarak da kullanılabilir. Unutulmaması gereken bir husus ise vergi mevzuatımız halka açık şirketlere bir indirim sağlamasıdır. Halka Arz Yöntemleri Nelerdir? Aile şirketleri veya bir kaç ortağın bulunduğu şirketler, yukarıdaki sebeplerden biri veya birkaçını özönüne tutup halka açılmayı düşünüyorsa, kullanabileceği birkaç metod vardır ve genellikle bir danışman aracı kuruluş kullanıldığından, aracı kuruluşun hazırlayacağı öneriler arasından, şirket yönetimi en uygununu seçecektir. Çok fazla halka açılma metodu olduğundan biz burada belli başlı bir kaçını kısaca anlatmakla yetineceğiz. Sabit Fiyatla Talep Toplama Yöntemi, bu metodda şirket ortakları yapılmış olan önfizibilite çalışmaları ışığında belli bir fiyat ve arz edilecek hisse miktarı belirlerler. Bu ilgili yatırımcı grubuna sunulur ve isteyen kişilerden talepleri toplanır. En sonunda hisselerin karşılığını yatırmış olan yatırımcılara hisse senetleri dağıtılır. Bu metodda aracı kurum sadece yatırımcılar ile şirket arasında elçilik görevi görebileceği gibi, bu halka arzı kendisi de üstlenebilir underwriting. Underwriting anlaşması çerçevesinde arzı kendisi üstlenen bir aracı kuruluş, hisselerin tamamını satmayı taahüt eder. Eğer satamadığı senet olursa, bu durumda satılamayan kısmı kendisi almakla mükelleftir. Halka açılacak senetler, sermaye arttırımında ortakların rüçhan haklarının kısıtlanması yoluyla şirket yapmayı düşündüğü bedelli sermaye artırımına mevcut ortakların kullanım haklarını kısıtlar ve primli fiyattan bu tutarlar halka arz edilir olabileceği gibi, ortakların payından satılması yoluyla da olabilir. Fiyat Teklifi Alınması Yöntemi, bu metodda şirket belli bir taban limitin altında olmamak koşuluyla senetler için teklif edilen fiyatlar alınır ve nihai karara göre hisseler satılır. Bir başka metod ise, gelişmiş ülkelerde sıkça kullanılan, senede dönüştürülebilinen tahvil ihraç etme yoluyla convertible bonds olabilir. Burada, şirket yatırımcılara tahvil ihraç eder ve bu tahvilde, tahvil sahibine önceden belirlenen bir fiyattan hisse senedi alma hakkı verilir. Eğer tahvil sahibi bondholder ileride oluşacak konjektürde fiyatı uygun bulursa tahvilini hisse senediyle değiştirir. Aracı Kurumların İşlevi Nedir? Aracı kurumlar kuruluş amaçları itibariyle, hisse senedi ticaretinde yatırımcı ile piyasa karşı taraf arasında aracılık işlemleri ve yatırımcıyı bilgilendirme fonksiyonları ifa ederler. Bu aracılık işlemleri için, en büyük gelir kaynaklarını oluşturan, işlem başına komisyon alırlar. Aracı kurumların bir başka görevleri ve gelir kaynakları ise halka arz konsorsiyumlarında yer alırlar ve yeni hisse senetlerin ihraclarında aracılık görevi görürler. Lider Aracı Kurum Nedir? Bir şirketin halka arzı için, çeşitli aracı kurumlar bir araya gelip konsorsiyum kurarlar. İsteyen aracı kurum bu konsorsiyuma katılır ve belli bir miktarının halka arzını üstlenir. Bu konsorsiyumda, halka açılacak şirkete danışmanlık yapan, konsorsiyumu düzenleyen yani bir halka arzda lider rolünü oynayan aracı kuruluşa Lider Aracı Kuruluş denir. Burada kısaca bahsedilen lider aracı kuruluşun esasında görevleri ve sorumluluğu daha fazladır. Ortaklar Kimlerdir? Ortak Ne Demektir? Şirketler belli bir faaliyette bulunmak üzere bazı şahısların bir araya gelip kurdukları, tüzel kişiliği olan ve ülke mevzuatlarına uymakla mükellef bir kuruluştur. Bu şirketleri kurmak için bir araya gelen kişilere girişimci, tüzel kişilik oluştuktan ve girişimciler bu şirketin sermayelerine iştirak ettikten sonra ortak durumuna gelirler. Ortaklar, sermayedeki paylarına göre küçük ortak veya büyük ortak olarak adlandırılırlar. Büyük ortakların genellikle şirkette %50'den fazla oy oranları vardır. Günümüzde halka açılmalar yaygınlaştıkça, şirketlerin çok fazla miktarda küçük ortakları oluşmaya başladı. İMKB'de hisse senedi sahipleri aynı zamanda sahip oldukları şirketlerin hisse senetlerinden doğan bir hak olarak, o şirketlerin birer ortaklarıdır. Ortaklar kurumsal ortak fonlar, holdingler, emeklilik fonları vb. olabilecekleri gibi şahıslar da olabilirler. Holding ve Şirketler Grubu Ne Demektir? Ne İşe Yararlar? Bir kişinin, bir grup girişimcinin veya bir ailenin birçok alanda faaliyet gösteren şirketleri olabilir. Fazla büyük olmanın bir sonucu ise bu şirketlerin yönetimlerinin zorlaşması ve ortak bir misyon etrafında idare edilme güçlüğüdür. Böyle bir durumda şirket sahipleri, bu şirketleri belli bir çatı altında toplama ihtiyacı içinde olabilirler. Bu ise ya bir holding kurma veya bir şirketler grubu oluşturmaktan geçer. Holding şirketleri, üretim ve satış türü faaliyetlerde bulunmayan ve belli bir faaliyet alanları olan şirketlere iştirak eden ve genellikle böyle şirketlerin büyük ortağı durumunda olan anonim şirketlerdir. Holding şirketlerinin kuruluş ve varoluş nedenleri birden çok şirkete iştirak etmek ve bu şirketleri yönlendirmek/kontrol etmek olduğundan sermaye şirketleri sınıfında bulunmaktadırlar. Holding şirketlerin sahipleri genellikle bir çok şirketin sahipleri olup, bu paylarını holdinglere devrederler ve bu yolla o şirketlerin yönetimlerini tek elde toplarlar. Şirketler Grubu, yine aynı mantıktan yola çıkan şirket sahibi veya sahipleri, bunu bir başka şirket aracılıyla değil, direkt kendileri, bu şirketleri biraraya getirerek yönetmek isterler. Basit anlamda, şirketler grubu, aynı kişi veya kişilerin sahip olduğu şirketlerin bir araya getirilmesidir. Şirketler grubunda genellikle şirket sayısı fazla değildir, buna karşın holdinglerde en az yedidir kanuni gereklilik. Yatırımcı Kimdir? İnsanlar gelirlerinin harcamalar kısmından arta kalanlarını, ileriki bir tarihte kullanmak üzere saklamak ve gelir getiren bir enstrumanda değerlendirmek istiyecektir. Yatırım aracı olarak tanımladığımız, ileride bize artı olarak bir gelir getirme fırsatı sunan enstrumanlara yatırım yapan kişilere yatırımcı denir. İMKB'de hisse senedi sahipleri stockholder, shareholder birer yatırımcıdır. Çünkü ileride belli bir gelir elde etme umuduyla yatırım yapan şahıslardır. İştirak Nedir? İştirak, bir şirketin başka bir şirkette sermayesinde ortaklığı söz konusu olması durumunda, sermayelerinde payları oldukları şirketlere denir. İştirak Çeşitleri Nelerdir? Yukarıdaki tanımdan hareketle iştirak çeşitlerini ikiye ayırabiliriz ana şirketin, ortak olduğu şirkette %50'den fazla oy hakkına sahip ise ortak olunan şirket bir bağlı ortaklıktır. Eğer çoğunluk ana şirkette değil ise basit anlamda iştirak bağımsız ortaklık denir. İştirak Etme Amacı Ne Olabilir? Bir şirket, gereksiniminin üzerindeki fonları, iki nedenden dolayı başka bir şirketin sermayesine ortak olma yoluyla ekler. İlki, iyi bir getiri beklentisiyle, klasik bir yatırımcı mantığı ile bu yatırımını yapabilir. İkinci olarak, bunu anafaaliyetleri ile ilişkili olarak yapabilir. Örneğin, ürünlerinin pazarlamasını yapan şirketlere, hammadde üreten bir şirkete, başka bir şirketle ortak olarak benzer bir alanda üretim yapmak üzere vb. şeklinde olabilir. Takasbank Nedir? İMKB'de işlem gören senetlerin muhafazası ile görevli olan İMKB Takas ve Saklama Bankası böylece işlemlerin düzgün olarak işlenmesi ve düzenli olarak tutulmasına faydası olmaktadır. Kote olan senetlerin büyük bir kısmı burada muhafaza edildiği için ayrıca fiziki bir dolaşıma, hatta şirketlerin senet basma külfetinden kurtarmaktadır; şöyleki, İMKB'deki işlemler elektronik ortamda yapıldığından burada fiziki bir dolaşım olmamaktadır, bu durum da gereksiz sayıda senet basılması külfetinden şirketleri kurtarmaktadır. BORSA SÖZLÜĞÜ Glossary Menkul Kıymet Taşınabilir nitelikte ekonomik kıymet ifade eden ve paraya çevrilmesi yada parayla ifade edilmesi mümkün olan kıymetli evraktır. Borsa Belirli ticaret merkezlerinde belirli tarihlerde alıcı ve satıcının bir araya gelerek menkul değerlerin fiyatlarını saptadıkları yer. Döviz Borsası Foreign Exchange. Döviz arz edenlerle döviz talep edenlerin karşılaştıkları, ulusal paraların birbirlerine çevrildikleri standartlaştırılmış piyasalar. Emtia Borsaları Commodity Exchange. Ticarete konu olabilen malların alım ve satımının gerçekleştirildiği standartlaştırılmış piyasalar. Tezgah Üstü Piyasa OTC; Over The Counter. Değerli evrakların ticaretinin yapıldığı standardize edilmemiş piyasalardır. Hedging Çitleme. Nakit piyasada bulunan bir pozisyondan oluşan risklerden diğer piyasalarda futures, options vs. pozisyon alarak korunmadır. Atıl Kapasite Bir üretim biriminde, mevcut olan fakat kullanılamayan kapasite. Know-How Bir işletme tarafından, o işletmenin üretim yöntemlerinin yada teknolojisinin, aynı dalda çalışan, yada aynı işi yapmaya çalışan bir başka firmaya satılması veya kiralanması. Çıkarılmış Sermaye Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış ihraç edilmiş hisse senetlerini temsil eden sermayelerdir. Ödenmiş Sermaye Esas sermaye sistemine tabi ortaklıklarda, ortaklarca taahhüt edilen sermayenin nakden ödenmiş kısmıdır. Nominal Değer Menkul değerlerin üzerinde yazılı olan değerdir. Lot Hisse senetleri piyasasında işlem birimidir. İMKB Hisse Senetleri Piyasası'nda, 1 Lot adet hisse senedini veya TRL nominal değerli hisse senedini ifade eder. Underwritting Taahhütlü Aracılık Yüklenimi. Aracı Kuruluşun bir şirketin hisse senetlerinin halka arzı esnasında senetlerin ihracını garanti vererek üstlenir ve satılamayan senetleri kendisi satın alır. Convertible Bonds Hisse senedine dönüştürülebilir tahvil. Bondholder Tahvil Sahibi. Konsorsiyum İki veya daha fazla işletmenin belirli bir projenin uygulanması konusunda yapmış oldukları işbirliği. OTC over the counter Tezgah üstü piyasalar. Tezgah üstü piyasalarda, sermaye piyasasına aracılık eden kurumlar, kendi aralarında bir borsanın belirleyici kural ve tüzüklerine uyma zorunluğu duymadan işlem alım/satım yaparlar. Bugün en gelişmiş piyasalardan biri olan Amerika Birleşik Devletlerinde bazı küçük işlem hacmine sahip firmalar, borsa haricinde OTC olarak işlem görürler. KULAĞINIZDA KÜPE OLSUN

borsada taraf bilgisi ne demek